Cantas veces nos decatamos de termos unha alfaia cando estamos afeitos a bregar con ela como se non tivese importancia por demasiado habitual. Mais, de súpeto, oímos que falan desa cousa cotiá, e que alguén pasou moito tempo investigando a súa historia e os seus aconteceres. Daquela, achégasenos como valiosa.
Acaba de me pasar. Nada sabía dos avatares dunha planta coa que me agasallou hai tempo unha veciña para que a incorporase ao meu xardín. Bonita como ela soa, unha vez cortada dura bastante en xarrón e, desde logo, non é corrente, porque non a tiña visto nunca. Afeccionada como son a buscar a nomenclatura científica das plantas -paréceme que esas palabras latinas compoñen unha poesía fascinante cargada do humanismo e do entusiasmo dos vellos taxonomistas- busqueina e vin que era orixinaria de México, da famila Amaryllidaceae, que aparecía citada frecuentemente como Sprekelia formosissima. Os indios dinlle azcalxochitl e tamén lirio azteca. Pero a miña veciña deuma co nome de flor de lis e así a fun nomeando. Desde agora paso a chamarlle definitivamente Narcissus Indicus Jacobeus, que é o primeiro nome botánico que tivo ao llo poñer, en 1601, o naturista flamengo Clusius. E todo isto seino porque acaba de ser presentada en sociedade pola arquitecta compostelá Ruth Varela, a quen tiven por alumna e da que gardo un entrañable recordo. Esta semana publicou un estudo sobre a flor e as relacións que garda coa cidade de Santiago ata o punto de que pode aspirar a se converter en símbolo de Compostela. E aquí teño durmindo baixo a terra da miña horta os bulbos dunha matogueira súa, un atractivo irresistible para os roedores, tanto que xa a tiven que recuperar desde as cascas que me deixaron no primeiro lugar de plantación, cabo dunha parede con ratume. Esperarei ansiosa a súa floración e deberei vixiala moi de cerca porque, axiña que apunta o bocho, convértese en delicatessen para eses gasterópodos terrestres insaciables, que aquí chaman caramechas e mesmo me roen nas cartas no buzón.
Non a poderei mirar cos mesmos ollos sabendo que procede dos xardín do palacio de Moctezuma II. Que chegou a esta beira a finais do século XVI nuns bulbos que viaxaban en arca de madeira. Que floreceu en Sevilla en xardíns de persoeiros vinculados á Or- de de Santiago e que é a flor simbólica da cidade que máis quero.
TEXTO: HELENA VILLAR JANEIRO – ESCRITORA
El Correo Gallego 20/11/2009
